Loopt de Belgische monarchie als staatsvorm op haar laatste benen of beleven we het onvermijdelijke dipje in de populariteitscyclus en komt alles vanzelf weer goed? Hoe dan ook, het eigenaardige is dat wie rebelleert tegen zijn familie en zich probeert te bevrijden van het royale juk, het niet veel beter vergaat. Ervaringsdeskundige bij uitstek is prins Laurent, de jongere broer van de Belgische koning Filip. Niels Vandenbussche maakte voor tv-zender Canvas een vierdelige documentaire over Laurent.
Het leven van de ‘prins op overschot’, die dit jaar zestig wordt, valt uiteen in twee gelijke delen. De laatste helft is vrij goed bekend en begint in 1993 als zijn vader Albert de troon bestijgt. De hoop op een koningschap heeft Laurent dan al opgegeven. Door de afschaffing van de Salische wet, met wortels in de vijfde eeuw, komen nu ook vrouwen in aanmerking als monarch. Laurent is nu niet langer derde, maar zevende in de lijn voor de Belgische troonopvolging.
Anno 2023 is hij nummer dertien. Toch staat hij sinds 1993 ineens volop in de schijnwerpers. Niet langer is hij het neefje van koning Boudewijn, maar de broer van de kroonprins. De ‘boekskes’ en de reguliere media smullen van de fratsen van de prins. Hij is joviaal, gevat en vooral benaderbaar.
Laurent geniet van alle aandacht. Regelmatig trekt hij van leer tegen zijn familie, onder meer tegen haar katholicisme. De talrijke veroveringen van de rokkenjager vormen al net zo’n dankbaar thema voor de pers. Zijn meest serieuze relatie beleeft Laurent in de jaren negentig met Iris Van Kerckhove. De West-Vlaamse, beter bekend als Wendy Van Wanten, is model en zangeres en een regelmatige verschijning in erotisch getinte programma’s als De Pin Up Club. Zijn familie haalt opgelucht adem als hij in 2002 in het huwelijk treedt met de degelijke Claire Coombs. Dat ze niet van adellijke komaf is, maakt dan al niets meer uit. Een jaar eerder kreeg Laurent eindelijk de dotatie waar hij zo lang op aasde. Hij kan nu jaarlijks op zo’n 300.000 euro rekenen. Het zou hem allemaal de nodige stabiliteit moeten opleveren.
Het tegendeel blijkt waar. De liefdesrelatie met de pers is danig bekoeld; wie hem te kritisch benadert, wordt afgesnauwd. Waar hij nog het nieuws haalt, is dat vooral in negatieve zin. Zijn wangedrag op de weg is daarbij een terugkerend thema. Hij rijgt bekeuringen aan elkaar, ooit zeven keer op één dag. Hij racet tegen de TGV en verliest, maar haalt toch 190 km/u. Hij pleit daarna voor een speciaal rijbewijs voor wagens die 300 km/u kunnen rijden.
De politiek pruimt hem niet. Hij zondigt tegen het protocol wanneer hij openlijk regeringen kritiseert voor te veel economie, te weinig ecologie. Hij maakt reizen naar Congo, Angola, Sri Lanka, zonder toestemming van de regering. In 2017 is de maat vol als hij op eigen houtje in vol militair ornaat verschijnt op de Chinese ambassade om het negentigjarig bestaan van het Rode Leger te vieren. Hij wordt 15 procent gekort op zijn toelage. Het zijn de momenten waarop hij zijn kolossale calimerocomplex etaleert.
Het helpt al evenmin dat al zijn zakelijke avonturen op een mislukking uitlopen. Laurent heeft in 2007 de primeur om als eerste lid van de koninklijke familie bij een rechtbank te moeten verschijnen. Hij is opgeroepen in een fraudezaak. Zijn naaste adviseur heeft twee miljoen euro verduisterd aan marinegelden. Zo’n 10 procent daarvan ging naar de renovatie van Laurents villa, maar die had daar geen weet van.
Laurent wil zich profileren als een groene prins, maar Kint, het instituut dat daarvoor in het leven is geroepen, moet in 2009 de deuren sluiten. De opvolger vergaat het niet veel beter. Nog met het Libië van Khadaffi bereikt Laurent een akkoord over een herbebossingsproject in de woestijn. Dat project zou er nooit komen. Laurents stichting blijft tot op vandaag achter met een schadeclaim van vijftig miljoen euro, de laatste strohalm voor zijn professionele activiteiten.
Als Laurent op 19 oktober 1963 het levenslicht ziet, staat het huwelijk van zijn vader, de toekomstige koning Albert II, op springen. Vooral Laurent is daar het slachtoffer van. Hij gaat van het ene naar het andere gastgezin. Als twaalfjarige vlucht hij van school en wordt hij liftend en onderkoeld aangetroffen langs de snelweg. Hij volgt vier verschillende middelbare scholen, in verschillende talen, met verschillende oriëntaties die niet op elkaar aansluiten. Aan het einde van de rit is hij bijna twintig en moet er een privéleraar aan te pas komen om hem alsnog een middelbareschooldiploma te bezorgen.
Het vervolg is van hetzelfde laken een pak. Laurent brengt een jaar door aan de Franciscaanse Universiteit van Steubenville. Het is een katholieke instelling in ruraal Ohio (VS), waar de aardse genoegens van het studentenleven hebben plaatsgemaakt voor bidsessies. Het is de laatste poging van Boudewijn om de afvallige Laurent nog op het rechte spoor te krijgen. Hij begint met passie aan een studie diergeneeskunde. Hij haalt wat vakken in het eerste jaar, maar stopt dan. Er volgen nog wat stages bij multinationals in de VS, waarvan die bedrijven en zijn Belgische stagebegeleider zich vandaag nog afvragen wat daar de bedoeling van was. Dan wordt de Salische wet afgeschaft in 1991 en hoeft het allemaal niet meer.
De documentaire geeft een beklemmend beeld van het gesol met de jonge Laurent. Dat beeld is behoorlijk evenwichtig door de inbreng van bekenden, journalisten en politici van diverse pluimage. De serie nuanceert verder het beeld van Paola, zijn moeder. Zij is zich wel degelijk blijven bekommeren om haar petit dernier. Dat verrast, vooral als je weet dat Laurent haar in zijn jonge jaren la Pute Italienne noemen. Je vraagt je af welk koosnaampje hij voor zijn vader heeft.
De documentaire bezondigt zich veel aan giswerk. Is Laurent misbruikt in een gastgezin, heeft hij een zelfmoordpoging gedaan, heeft hij een kind met Wendy Van Wanten? Het programma rakelt zo oude vragen op en blijft de antwoorden schuldig. Ook zonder die antwoorden beklijft het beeld van een overjarige rebel, een man die zich nog steeds wil bewijzen. Maar het is een valse rebel. Hij hecht aan zijn vrijheid, maar tegelijk aan elke cent van zijn dotatie en wil met Monseigneur aangesproken worden. Op eigen benen staan kan hij niet, maar is het zijn schuld? Het is van een immense tragiek. Canvas voelt dat feilloos aan als het na elke aflevering de hulplijnen doorgeeft. Voor wie wil praten of bezorgd is om iemand.