Christian van Thillo is de onbedreigde tycoon van De Persgroep, het bedrijf met meer dan 120 merken – de terminologie is van DPG zelf – in de Nederlandse en Vlaamse media. Overname van RTL ligt in het verschiet. Onlangs verscheen van auteur Mark Koster De Belg, een biografie van Van Thillo. Hoe werd daar in de DPG-dagbladpers op gereageerd?
De eerste recensie verscheen in Het Parool (29 januari), een DPG-krant naast, in Nederland, Trouw, de Volkskrant, het Algemeen Dagblad en de kranten van voorheen Wegener. Marcel Wiegman, verslaggever, eindigt zijn stuk met: ‘Wie betaalt, bepaalt. En dat zijn in de wereld van Van Thillo niet de redacties. Om zich heen heeft hij een schil van “kardinalen” verzameld, of, in de nogal ronkende stijl van Koster: slopers, beulen en pitbulls. Mensen die met harde hand door de DPG-wasstraat zijn gehaald. Volgens Koster “goedbetaalde lakeien en laffe jaknikkers die hun journalistieke hart hebben begraven in de kelder waar hun champagne gekoeld staat.” Wie niet met de baas mee marcheert, valt af.’ Wiegmans laatste zin: ‘Dat zijn geen fijne teksten voor wie bij een DPG-krant werkt.’ Koster, nu: “Ik weet niet precies hoe ik dat moet interpreteren.”
Hij ontkent het dus duidelijk niet. Ik lees iets in de sfeer van ‘het zij zo’.
Koster: “Wiegman is inmiddels een senior editor, ik denk dat hij weinig te vrezen heeft . De kleinere kranten als Trouw en Het Parool hebben ook wat meer speelruimte, dat zijn de winstmakers niet.”
Trouw koos op 1 februari de vorm van een interview. Koster heeft er niks op aan te merken. Zijdelings komt de clickbait-cultuur erin aan de orde: ‘Een breed verschijnsel inmiddels, ook bij DPG tot grote hoogte gestegen. Het komt erop neer dat het aantal
onlinelezers van een bericht wordt geteld, lezers kunnen het stuk negatief of positief waarderen. Een verhaal dat abonnees oplevert is natuurlijk helemaal een prima stuk.’
Die clickbaits maken het ook mogelijk uit te zoeken welke journalist voor de meeste abonnees zorgt. Koster: “Ik hoorde het te laat voor het boek, het is iets voor de tweede druk. Tijdens corona was er een soort massale zoomsessie voor het hele personeel, een online-feest. Daarbij, maar dit terzijde, werd een aangepaste versie van The Masked Singeropgevoerd, dat programma waarin door hun kolderieke kostuum onherkenbare liedjeszangers te horen zijn. En wie kwam als laatste uit zijn pakje? Van Thillo. In de huiskamers ging gejuich op. Terug naar die clickbaits: Op het podium werden de twee journalisten die voor de meeste nieuwe abonnees hadden gezorgd, in het zonnetje gezet. Angela de Jong van het AD verbaast niet zo, die is veel op televisie te zien, maar de andere was Maarten Keulemans, wetenschapsjournalist van de Volkskrant en volger van de coronapandemie. Hij was goed voor vijfhonderd nieuwe abonnementen.” De serieuze Keulemans heeft zich over zijn gevoelens bij die zoomsessie niet uitgelaten.
Ook Koster vindt: “Die hele vereenzelviging met een concern is dubieus. Een journalist werkt bij haar of zijn krant. Een Parooljournalist had in het verleden nooit het gevoel bij Perscombinatie te werken. De andere kranten in die uitgeverij, Trouw en de Volkskrant, waren concurrenten.”
Komen we bij de volgende DPG-recensie, in het Vlaamse De Morgen, geschreven door Bart Eeckhout, ex-hoofdredacteur van die krant en nu commentator. Laatste alinea: ‘Koster kiest voor de tactiek van de sensatie, in de hoop dat rumoer extra lezers oplevert. Mediakritiek wordt zo zelf clickbait. Koster mag gerust scherp uithalen naar de zeden bij DPG Media, maar zijn opgeklopte, fel aangezette schandaalstijl zou nooit voorbij de eindredactie van een krant komen.’
Bij die clickbaits had Eeckhout al eerder in zijn stuk stilgestaan: ‘Kosters stelling is dat doorge-
dreven data-analyses de redacties naar sensationele “clickbait” drijft. In werkelijkheid is het omgekeerde het geval, omdat die ouderwetse “clickbait” geen lezers overtuigt en dus economisch waardeloos is.’
Koster weet beter. “Twee jaar geleden stierf de huisdichter van De Morgen, Stijn De Paepe. Het stuk over zijn dood riep enorm veel reacties op. Dus een jaar geleden kwamen ze daar nog eens op terug, en onlangs voor een derde keer. Waarom zouden ze dat doen? Precies. Bewezen belangstelling.”
De recensie van Eeckhout eindigde met: ‘Omdat De Belg flagrante onwaarheden over De Morgen bevat, heeft de hoofdredactie van deze krant beslist advertenties voor het boek te weigeren.’ Een opvallend argument. In zijn recensie heeft Eeckhout het niet over onwaarheden. En daarbij: worden alleen onwaarheden over De Morgen verbannen of worden alle geadverteerde boeken op leugens gecheckt?
Koster. “Mijn uitgever, Mai Spijkers van Prometheus, heeft ook advertenties aangeboden aan Trouw, het Algemeen Dagblad en Het Parool. En aan De Morgen. Die werden aanvankelijk geweigerd. Toen gedreigd werd met een rechtszaak tegen de Nederlandse bladen, krabbelden ze terug.”
De Volkskrant heeft in de editie van 16 februari een gerespecteerde buitenstaander ingehuurd: Frits van Exter, oud-hoofdredacteur van Trouw en Vrij Nederland en voorzitter van de Raad voor de Journalistiek. Strekking van zijn verhaal: Het boek is lang niet zo onthullend als wordt beloofd. Van Thillo doet niet of nauwelijks aan ‘directe inmenging’. Van Exter werpt de vraag op wat er van die overgenomen kranten terecht zou zijn gekomen als Van Thillo zijn slag niet had geslagen. Inderdaad, daar komt Koster niet aan toe. Want: ‘‘Niemand kan het zeggen.”
Het AD heeft het boek niet besproken, maar er in een hoofdredactioneel cursiefje wel iets over gemeld: ‘Mooi onderwerp, als mediamagnaat verdient Van Thillo een biografie, maar de uitvoering doet hem geen enkel recht. Toch mag auteur Mark Koster adverteren in het AD. Er is advertentieruimte voor wie betaalt.’ Wat dus zeer bij nader inzien is.
Ach, die bedrijfscultuur bij DPG. De neuzen in dezelfde richting, alles voor de oplage. Het toch prettige uitgangspunt ‘de journalist vindt iets boeiend en rapporteert erover’ dreigt ten onder te gaan aan de gedachte: wat wil de lezer lezen? En natuurlijk verschilt dat per krant. Maar toch. Erik van Gruijthuijsen, ooit een stimulerende hoofdredacteur van Het Parool, is nu managing director publishing bij DPG. Hij saneert ongetwijfeld zo aimabel mogelijk, maar ontslagen vielen er massaal, bij Het Parool en bij De Stentor, waar inmiddels diverse ervaren journalisten thuis zitten met iets dat veel weg heeft van het PTSS-syndroom. Van Gruijthuijsen is nu een van de hoogste kardinalen van paus Van Thillo.
Allard Besse van De Stentor, op cowboylaarzen maar, verstandig, net iets minder glimmend dan die van Van Thillo, werd ‘directeur journalistiek’ van de regionale kranten van DPG. Onlangs kreeg hij de zaak Carin Smolders, hoofdredacteur van het Brabants Dagblad, op zijn bordje. Klachten over ‘grensoverschrijdend gedrag’. Ze is nu vertrokken. Gedrag ingegeven door de bedrijfscultuur?
Ja, vroeger was het leuker.