“Ik denk dat schrijven een soort therapie of zo is.” Dit zei actrice/cabaretière/ schrijfster Eva Crutzen op 10 augustus in het VPRO-programma Zomergasten. ‘Een soort therapie’ kan nog duiden op een vorm van therapie, maar waarom moet er ‘of zo’ achter staan? Weet Eva Crutzen het niet zeker, is het misschien iets anders dan therapie?
De vaak voorkomende combinatie of zo ontbreekt in De Grote Van Dale omdat het om twee losse woorden gaat (opvallend genoeg staan dergelijke combinaties er wel in als het leenwoorden betreft, zoals in dubio). Het digitale WikiWoordenboek verschaft wel een betekenis: ‘geeft aan dat er naast het genoemde nog meer mogelijkheden zijn, zonder die te noemen of precies te kennen’. Die betekenis lijkt niet toepasbaar op het citaat van Eva Crutzen. Bij haar is er eerder sprake van de angst om iets te benoemen, waardoor het vast zou komen te liggen. Daarom plakt ze er of zo achter. Het interview met Griet Op de Beeck bevatte veel meer of zo-gevallen. Een kleine greep:
– Ik denk dat het schrijven over de grote thema’s van het leven of zo, waaronder rouw, een terugkerend thema is.
– Ik heb in het theater gestaan en mensen hebben al wel gezegd: mensen willen jouw verdriet zien of zo.
– (Over springen van een zeer hoge duikplank) Als je springt dan heb je het gedaan of zo, maar als je durft te zeggen ‘ik ben er bang voor’, dat is misschien nog dapperder.
– (Weer over die duikplank) Als het een metafoor zou zijn voor werk of zo, dan denk ik dat ik het zou doen.
– (Over een bijzonder corpulente zanger) Het is een ultieme vorm van kwetsbaarheid of zo, zoals hij daar zit.
Steeds is er sprake van benoem-angst of taaltwijfel. Zeg ik het zo wel goed?