Voor velen is zingen in de kerk nog altijd een hoogtepunt. Het is samenbindend en roept religieuze gevoelens op. Kerkkoren zijn er dan ook in alle maten en soorten. Een fenomeen in deze wereld is Mannenzang Katwijk: 25 jaar geleden begonnen en inmiddels zo groot dat de Johan Cruijff Arena of de Ziggo Dome in Amsterdam lonkt.
Vanwege de populariteit hadden de organisatoren van de Mannenzang Katwijk een extra avond ingelast. Het mocht niet baten: op het moment dat de online verkoop daarvoor begon, trachtten tienduizend mensen de website te bereiken. De meesten werden teleurgesteld, binnen enkele seconden waren de 4875 beschikbare kaarten verkocht. Ook tot verbazing van de organisatoren.
In april zongen, over drie avonden verspreid, telkens zeventienhonderd mannen – vrouwen zijn hiervan uitgesloten – psalmen en gezangen om God te loven. Onopgemerkt zijn de Mannenzangers niet gebleven; op YouTube trekken de opnames vele honderdduizenden bezoekers, tot aan de Verenigde Staten aan toe, waar een influencer voor verdere verspreiding zorgde: “This is chill, man!”
Succes krijgt navolging, de Mannenzangavond is in opmars in Nederland. Wat daarbij opvalt, is dat de organisatoren van de nieuwe zangavonden meestal zelf die in Katwijk hebben meegemaakt. Het massale, de volle klank uit zeventienhonderd kelen, de sfeer van mannen onder elkaar, vrienden, opa’s en ooms – het werkt aanstekelijk. Het inspireerde tot navolging in Krimpen aan den IJssel, Dordrecht, Sint Maartensdijk, Hardinxveld-Giessendam, Harderwijk en Genemuiden. En afgelopen jaar zijn daar Bolsward, Groot-Ammers en Rijssen bij gekomen. In de biblebelt dus, waar de waardering voor het massale zingen van psalmen en liederen zeer gewaardeerd wordt. Dat hier veel minder zangers getrokken worden, met geluk misschien tweehonderd, doet niet veel af aan de beleving. In een kerk met een goed orgel en een goede akoestiek kunnen een paar honderd man ook geweldig zingen ‘tot Gods eer’.
Hoezeer de mannenzangavonden zich nu ook over het gereformeerde land verspreiden, de oorspronkelijke Katwijkse avond wordt als uniek aangeduid. De Mannenzang is voor de meeste deelnemers meer dan alleen ’s avonds zingen, zij maken er een dagje-uit van. Met vrienden of familie wordt een strandwandeling gemaakt en een visje gegeten. Men komt van heinde en verre, het is een landelijk evenement. De andere initiatieven trekken alleen zangers uit de regio.
Wat zeker bijdraagt aan het succes, is de toegankelijkheid van de zangbijeenkomst. Er bestaat geen wekelijkse repetitiedwang zoals bij een koor, alle mannen zijn welkom en de kerkelijke achtergrond is niet van belang. Er wordt gefluisterd dat zelfs niet-gelovigen meezingen, maar dit kan niet onafhankelijk bevestigd worden. Het lijkt ook niet waarschijnlijk, want zoals dirigent Bert Noteboom in 2022 tegen het Nederlands Dagbladzei: “Wij zingen liederen over de hemel, dus je gaat van hoogtepunt naar hoogtepunt.” Als er gewone liedjes worden gezongen, dan is de avond mislukt: “Het is pas gezegend als Hij erbij is.”
Het grote succes van de Katwijkse Mannenzang bracht Noteboom bij de Johan Cruijff Arena en de Ziggo Dome in Amsterdam, met respectievelijk 71.000 en 17.000 plaatsen. Geboekt is er nog niet. De hoogmoed om tienduizenden zangers te dirigeren stuitte de bescheiden dirigent tegen de borst. “Het lijkt me best ongezond om als mens op zo’n podium voor tienduizenden mannen te staan – dan kun je best naast je schoenen gaan lopen. Gaat het dan nog wel om Gods eer of vooral om wat we allemaal kunnen organiseren?”
Maar in april ging de deur weer op een kier, toen tienduizend mannen om klokslag 18.00 uur trachtten in te loggen op de website om een kaartje te bemachtigen. Binnen enkele seconden dropen de meesten teleurgesteld af. Een herkansing volgt in het najaar – of wordt het toch Amsterdam?