Dankzij de Heilige Vader is mijn Italiaanse vocabulaire weer enigszins uitgebreid. Het is u te midden van al het woelachtige wereldnieuws wellicht ontgaan, maar onlangs ontstond er opschudding over een uitspraak van de paus tijdens een besloten bijeenkomst met Italiaanse bisschoppen (‘besloten’ is slechts een betrekkelijk begrip in het roomse roddelcircuit). Het ging erover of homoseksuelen een priesteropleiding zouden mogen volgen of niet, en Franciscus merkte op dat er al genoeg ‘flikkerij’ op de seminaries plaatsvond.
Hij bezigde daarbij de laatdunkende term frociaggine (accent op de a), afgeleid van het woord frocio, dat ‘poot’, ‘nicht’, ‘flikker’ betekent, maar door een beschaafd mens niet in de mond genomen wordt. Waar de huidige pontifex juist als begripvol jegens de lhbtiq+(!)-gemeenschap geldt, deed de uitlating nogal wat stof opwaaien.
Het Vaticaan kwam rap met de verklaring dat de kerkvorst van oorsprong een Spaanssprekende Argentijn is, en uit onnozelheid een beledigende zegswijze uit de Romeinse volkstaal gebruikt had, zonder zich zulks bewust te zijn geweest. Dat lijkt me onzin; frocio staat gewoon in het woordenboek, en ik vermoed dat de paus precies bedoelde te zeggen wat hij zei.
Interessanter dan een eventuele linguïstische verspreking is de uitspraak op zichzelf. In 2005 heeft de kerk officieel verkondigd dat praktiserende homoseksuelen geen wijding kunnen ontvangen, maar wanneer iemand, zoals het hoort, celibatair leeft, zou zijn geaardheid geen rol mogen spelen. Het is niet te ontkennen dat het priesterschap van oudsher een grote aantrekkingskracht heeft uitgeoefend op een bepaald soort heren. Ik ken een kloosterling die beweert de oprichter te zijn van de Bond van Normale Priesters, maar weigert het andere lid te noemen. Veel geciteerd is het dictum van Gerard Reve na een vorige homovijandige oprisping uit Rome: “Als ze de flikkers eruit schoppen, kunnen ze de tent wel sluiten.”
Die celibaatsverplichting is pas laat opgelegd, gedurende het Eerste Lateraans Concilie in 1123. De bedoeling was dat een herder niet door de verknochtheid aan een gezin zou worden afgeleid van zijn eerste taak, het hoeden van zijn kudde. U begrijpt dat het gebod zich niet aan één ander te binden dikwijls is opgevat als een vrijbrief voor promiscuïteit; de kerkgeschiedenis kent nogal wat prelaten die deze duiding in de praktijk hebben gebracht.
In de Divina Commedia, het verslag van zijn reis door het Hiernamaals, geeft Dante Alighieri (1265-1321) blijk van voortschrijdend inzicht aangaande de gelijkgeslachtelijke liefde. Waar hij zijn leermeester Brunetto Latini (die hij overigens met de hoogste eerbied bejegent; het is de enige in de Inferno die hij met u aanspreekt) nog om die reden in de Hel plaatst, komt hij later, bij het bestijgen van de Louteringsberg (Purgatorio) andere homoseksuelen tegen, die uiteindelijk de eeuwige zaligheid zullen beërven, want wie in het Vagevuur zit, komt ten slotte in de Hemel. Het kan even duren, maar wat is een paar honderd jaar op de Oneindigheid?
Ook de ontmoeting met zijn jeugdvriend Forese geeft te denken. Hij drukt zich naar zijn gewoonte omfloerst uit, doch wekt de indruk dat er meer was tussen hen beiden dan louter kameraadschap.
Tot zover de grootste katholieke dichter, nu de kerk nog.