André Ventura wil de volgende president van Portugal worden. De leider van het extreemrechtse Chega heeft zich officieel kandidaat gesteld voor de verkiezingen op 18 januari 2026. Hij wil het systeem opschudden, het moeras dreggen, de traditionele politiek te lijf, dat soort dingen.

Tot 2018 was Ventura lid van de PSD, de centrumrechtse partij van de huidige premier, Luis Montenegro. Een jaar later richtte hij Chega (‘Basta!’) op, met vooral veel xenofobe retoriek tegen de Romagemeenschap. Inmiddels is de partij de op een na grootste in het parlement.

In de afgelopen zes jaar heeft Ventura zich acht keer kandidaat gesteld voor publieke functies: voor het parlement (vier keer), voor Europa (één keer), voor de gemeente (één keer) en dit is zijn tweede gooi naar het presidentschap.

Vijf keer is hij gekozen: vier keer in het parlement en in de gemeenteraad van Moura, in het letterlijk bloedhete zuidoosten van het land. Die laatste job is geen onverdeeld succes. In vier jaar tijd heeft Ventura twee van de 32 gemeenteraadszittingen bijgewoond. Zijn mandaat loopt gevaar.

Iets waar hij zich geen kandidaat voor heeft gesteld, maar dat hij ook heeft gewonnen: de Vliegende Eenhoornsprijs Don Quichote. Deze satirische prijs wordt jaarlijks door Comcept, een burgerbeweging van Portugese sceptici, toegekend aan een persoon of instantie die actief bijdraagt aan de verspreiding van nepwetenschap, bijgeloof en desinformatie. Op 1 april van dit jaar viel Ventura de eer te beurt.

Met zijn voortdurende profileringsdrang heeft de gewezen sportcommentator alle aandacht gekaapt in de Portugese politiek. ‘Chegocentrisch’ noemt de socioloog Pedro Gomes Sanches het politieke debat in zijn land in een stuk dat hij de titel van de roman van J.K. Toole meegaf: Een samenzwering van idioten.

In de aanloop naar de presidentsverkiezingen heeft Ventura voorlopig zijn pijlen gericht op de zittende president, Marcelo Rebelo de Sousa, in de volksmond Marcelo. Dat laatste is een verrassende keerzijde van de vaak ouderwets aandoende beleefdheid in Portugal. Als je erg ver boven het volk bent gerezen, word je alleen nog bij je voornaam genoemd. Cristiano (Ronaldo) de voetballer, Aristides (de Sousa Mendes) de oorlogsheld. En Marcelo dus.

Marcelo is een intellectueel, belezen en welbespraakt. Hij is aan zijn tweede en laatste vijfjarige termijn als president bezig. Was de jurist en voormalige journalist aanvankelijk geliefd omdat hij dicht bij het volk stond en complexe kwesties begrijpelijk kon uitleggen, nu keren diezelfde eigenschappen zich tegen hem. Steeds meer klinkt gemopper. Hij houdt te weinig afstand van het publiek, hij loopt zijn premier en partijgenoot Montenegro voor de voeten. Kritiek op de president valt vandaag in vruchtbare aarde.

Dit keer had Ventura het gemunt op de reislust van Marcelo. In een clip op Instagram wond hij zich op over diens laatste reisje naar Duitsland. Nota bene naar een hamburgerfestival, en dat allemaal op kosten van de belastingbetaler! Wat heeft hij daar te zoeken?

Niets, want in werkelijkheid was Marcelo te gast op de Bürgerfeste van zijn Duitse ambtgenoot Frank-Walter Steinmeier in de tuinen van Slot Bellevue. Hamburgers, burgers, wie zegt dat er geen verwarring over vleesnamen bestaat?

Met Trumpwaardige branie legde Marcelo de schuld neer bij de pers, die hem aan het kruis nagelde voor zo’n bagatel. Daarmee negeerden ze waar het echt om draait: het geldverslindende gereis van de president. Die had tijdens zijn regeerperiode 1550 keer het buitenland bezocht!

Op het moment van die Duitse trip was Marcelo negenenhalf jaar aan de macht, 3473 dagen om precies te zijn. Zou de president echt de helft of meer van zijn tijd over de grens hebben doorgebracht? Het bleken 155 buitenlandtrips te zijn, de Chegavoorman had er een nul aan vastgeplakt.