Gevangenissen en huizen van bewaring in ons land herbergen gemiddeld zo’n tienduizend personen. Alle gedetineerden, behalve buitenlanders en een handvol als terroristen veroordeelden, hebben net als andere burgers zowel actief als passief kiesrecht. Toch blijkt bij elke verkiezing weer dat minder dan één procent van hen erin geslaagd is zijn of haar stem uit te brengen. Te vrezen valt dat dit ook bij de komende verkiezingen in november niet anders zal zijn.
Advocaat Jordi L’Homme roept in bajeskrant Bonjo van oktober de Dienst Justitiële Inrichtingen op om mobiele stembureaus in de gevangenissen in te richten. Maar die dienst meldt dat het voorzien in faciliteiten om te stemmen in de penitentiaire inrichtingen aan de gemeenten is. Wat zou het ook: als alle gevangenen hun stem zouden uitbrengen, bepalen ze samen hooguit een achtste van een Kamerzetel. Daarvoor gaat minister van Justitie Dilan Yeşilgöz zich echt niet uitsloven.
En dus moeten gevangenen die graag mede de toekomst van dit land willen bepalen, maar zien hoe ze hun stem kunnen uitbrengen. Toegegeven, het zou ook geen doen zijn om al diegenen die de gelegenheid graag zullen aangrijpen om er even uit te breken onder streng toezicht te begeleiden naar en van de openbare stembureaus. Juist daarom is het idee van mobiele stembureaus mooi: de gemeente komt naar u toe!
Voor gevangenen is de gemeente waar hun bajes staat ook de instantie waar zij staan ingeschreven. De aanwezigheid van een stembureau op locatie bespaart hun de voor hen extra lastige rompslomp van het aanvragen van een machtiging om een familielid of vriend(in) voor zich te kunnen laten stemmen. Die optie wordt graag aangedragen door politici en bestuurders als ze worden aangesproken op het faciliteren van het stemrecht van gevangenen. Maar dat is vilein, omdat inwoners van justitiële inrichtingen geen internet hebben. En ook omdat uit onderzoek een en andermaal is gebleken dat bijna de helft van hen gerekend moet worden tot de laaggeletterden. Op Radio 1 zei een ex-gedetineerde onlangs dat het stemmen in de bajes ‘een proces met te veel drempels’ is.
Het inrichten van een stembureau in een gevangenis is voor zover bekend één keer gerealiseerd. Dat was in 2017 in de P.I. Karelskamp, gemeente Almelo, en gebeurde op initiatief van de gevangenisdirecteur, die er destijds voor RTV Oost over zei: “Ik vind dat deze mensen gebruik moeten maken van hun kiesrecht, of je nu gedetineerd bent of niet.”